Harcerstwo na ziemiach polskich

Harcerstwo polskie zrodziło się w 1910 roku, jako wychowawczy nurt młodzieżowy, oparty częściowo na wzorach skautingu, ale niezupełnie. Skauting bowiem założony w 1908 roku przez gen. Baden – Powella, Anglika, opierał się na metodach zapoczątkowanych podczas wojny z Burami, toczącej się w Południowej Afryce między Anglikami, a potomkami holenderskich chłopów - Burami o wpływy kolonialne. Anglicy wyparli wtedy Burów z zajmowanych terenów i utworzyli tam własną kolonię. W czasie tej wojny, gen. Baden – Powella przekonał się, iż chłopcy w wieku szkolnym, odpowiednio wyćwiczeni, mogą bardzo skutecznie pomagać wojsku. Mając za mało ludzi do obrony oblężonego przez Burów miasta Matekingu (1899-1900) postanowił zaangażować chłopców - ochotników, odpowiednio przygotowanych do zwiadów, przekazywania wiadomości i rozkazów, tworzenia poczty polowej itp. zadań.
Wytrwałość, spryt, odwaga i poświęcenie tych nieletnich chłopców znacznie wpłynęły na końcowy efekt wojny. Walka w warunkach afrykańskich była niekonwencjonalna. Wymagała dobrej orientacji w terenie, sprytu, umiejętności radzenia sobie samemu w każdej sytuacji, była pełna tajemniczości, podchodów, uników, wymagała też sprawności i tężyzny fizycznej. W umyśle generała zrodził się wtedy zamysł, plan zrzeszenia chłopców angielskich, którzy w czasie pokoju zostaną przygotowani do takiej służby, jaką pełnili ich rówieśnicy w afrykańskich bojach. I okazało się, ze realizując swój plan stworzył rzecz daleko większą, bo dal podwaliny pod światową organizację skautową.
Młodociani skauci przyjmując metody zapoczątkowane przez generała Baden – Powella kształcili się na dobrych obywateli, bo stosowane metody nacechowane były patriotyzmem, głębokim humanizmem, umiłowaniem przyrody i świata, uczyły samodzielności, zaradności w każdej sytuacji, wyzwalały odwagę, prawość, uczyły służyć ojczyźnie, nieść pomoc bliźnim.
Wszystkie te cechy odpowiadały ówczesnej młodzieży, to też ruch skautowy szybko rozprzestrzeniał się w świecie. Za Anglia poszły jej skolonizowane kraje, a także Stany Zjednoczone, Kanada i wiele krajów europejskich. Polska nie była ostatnia w tym szeregu. Pierwsze wieści o skautingu pojawiły się u nas jesienią 1909roku. Zajęli się nimi członkowie organizacji „Sokół”, towarzystwa abstynenckie i młodzież akademicka. W 1910 roku pojawiają się tu i ówdzie drużyny zwane harcowymi, a już w 1912 pod skrzydłami „Sokoła” żywiołowo powstają drużyny harcerskie w Małopolsce. Zabór pruski i rosyjski nie sprzyja rozwojowi drużyn. Często muszą pracować one w konspiracji.

Harcerstwo we Wschowie

Głównym inspiratorem działalności harcerskiej na terenie powiatu wschowskiego była Namiestnik Komendy Hufca Leszczyńskiego dh. Irena Handkówna, której powierzono organizację drużyn na Ziemiach Odzyskanych. Przyboczną i jednocześnie prawą ręką dh. Ireny była Janina Nowodworska- przedwojenna instruktor harcerstwa. To właśnie z ich inicjatywy rodziła się działalność skautowa. Zakończenie II wojny światowej, uzyskanie wolności i radości życia motywowało do działania różne środowiska. W szkołach bardzo prężnie rozwijały się różnego rodzaju organizacje i koła zainteresowań, a jedną z największych było harcerstwo. Były to drużyny międzyszkolne. Należały do nich uczniowie szkół podstawowych nr 1 i 2. Drużyny szkoliły się na biwakach i obozach w Lginiu, w lesie koło "Buczyny" oraz Osłoninie. Pierwszą harcówkę w roku 1945 zorganizowano w Szkole Podstawowej nr 1 przy ul. Kościuszki we Wschowie (obecnie ZSZ). Prowadzona tam działalność drużyn harcerskich tj. żeńskiej DH im. Marii Konopnickiej i męskiej DH im. Kazimierza Wielkiego. Przy Gimnazjum we Wschowie (obecnie LO przy ul. Matejki) istniała drużyna żeńska im. Królowej Jadwigi. Na początku 1948 roku zjednoczono ZMW, OMIUR, WICI, i ZMD w jedną organizację - Związek Młodzieży Polskiej, a potem podporządkowano jej ZHP, który przemianowano na Organizację Harcerską ZHP. W roku 1950 powstał Powiat Wschowski i została utworzona Komenda Hufca OH ZHP we Wschowie przy Komendzie Chorągwi Lubuskiej w Zielonej Górze Naczelnictwo Komend Wojewódzkich włączone zostało do odpowiednich Zarządów ZMP. W szkołach drużynowych i przybocznych zastąpiono młodzieżowymi przewodnikami ZMP. Wszyscy harcerze mieli złożyć przyrzeczenie na wierność Polsce Ludowej. Sytuacja ta spowodowała, że wielu przedwojennych instruktorów ZHP rozwiązywało drużyny. We Wschowie ostatnim silny akcentem, a jednocześnie sprzeciwem wobec tej decyzji władz państwowych, było zorganizowanie na skraju lasu w rejonie Leśniczówki "BUCZYNA" pożegnalnego ogniska. Następnego dnia drużyny zostały rozwiązane. W 1954 roku w Gazecie Głos Nauczycielski pojawiła się pierwsza krytyczna ocena działalności Organizacji Harcerskiej ZMP. Wskazywała nieprawidłowości w pracy z młodzieżą harcerską, w konsekwencji czego doprowadzono w roku 1956 do Krajowego Zjazdu Działaczy Harcerskich w Łodzi. Ustalono tam szereg uchwał normujących sprawy dotyczące harcerstwa oraz przywrócono prawo do tworzenia drużyn w szkołach średnich. Po łódzkim Zjeździe Harcerskim w 1956 roku, Naczelnikiem ZHP został działacz organizacji Szarych Szeregów okresu wojennego Aleksander Kamiński. Harcerstwo zaczęło się powoli odbudowywać, szczególnie w szkołach średnich, podstawowych, domach dziecka oraz ośrodkach wychowawczych. Z początkiem 1957 roku na terenie miasta powstały trzy prężne drużyny harcerskie. Były to między innymi 4 Drużyna Harcerska im. Pasieka przy Państwowym Domu Dziecka, 7 Drużyna Harcerska im. Szarych Szeregów przy Liceum Ogólnokształcącym oraz 3 Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego zwana Bawołami.

Historię harcerstwa we Wschowie na podstawie www.bawoly.zw.pl opracowały
trop. Marika Maćkowiak i trop. Patrycja Orłowska

Kalendarium

1945 rok - Organizacja życia polskiego we Wschowie. Zawiązywanie pierwszych drużyn harcerskich przy kolejno powstających szkołach: SP. nr 1, SP. nr 2, Dębowa Lęka, Osowa Sień, Przyczyna Górna, Harcmistrz Irena Handke - namiestnik Hufca ZHP Leszno organizuje życie harcerskie we Wschowie.
1948 rok - Zmiany organizacyjne w harcerstwie polskim. Powstaje organizacja "Harcerska Służba Polsce". ZHP zostaje wycofany ze szkół średnich. OH przejmuje młodzież szkół podstawowych.
1950 rok - Powstaje powiat wschowski, a w nim Komenda Hufca "OH ZMP". Słabnie praca w drużynach, szereg instruktorów rezygnuje z pracy harcerskiej. Hufiec prowadzi przewodnik druh podharcmistrz Zygmunt Przybyłek.
1954 rok - Następuje rozszerzenie powiatu wschowskiego. Hufiec poszerza swoją działalność, obejmując nią teren Sławy, Szlichtyngowy, Krzepielowa, Ciosańca, Wijewa-Brenna. Organizacja poszerza się. Trwa intensywne szkolenie funkcyjnych.
1956 rok - W Łodzi odbywa się Krajowy Zjazd Harcerstwa wprowadzający zmiany organizacyjne i programowe. Następuje powrót do nazwy ZHP, wracają metody i tradycje harcerskie. ZHP wraca od szkół średnich różnego typu. Następuje dalszy rozwój drużyn, szczególnie na terenie Sławy. Umacniają się drużyny w Szkołach Podstawowych nr l i 2 we Wschowie. Powstaje drużyna ZHP w Liceum Ogólnokształcącym we Wschowie założona przez druha Kazimierza Marczewskiego
1960 rok - Zmiana na stanowisku Komendanta Hufca. Na jeden rok funkcję tę obejmują kolejno druh harcmistrz Marian Małuszek i druh harcmistrz Jerzy Metzger.
1961 rok - Komendę Hufca obejmuje druhna podharcmistrz Romualda Fiuk z Ciosańca. Praca ulega dużemu ożywieniu. Powstają drużyny zuchowe przy szkołach niżej zorganizowanych (I-III klasowych). Odbywa się Zlot Drużyn Wschowskich. Powstaje nowa akcja zwana "Nieobozowe Lato".
1962 rok - Komendę Hufca przejmuje harcmistrz Zenon Mleczak. Powstają bazy obozowe kolejno w: Brennie, Lginiu, Wygnańczycach. Szkoła Podstawowa w Lginiu jest miejscem większości akcji prowadzonych przez Hufiec i miejscem wypadowym dla biwaków, rajdów, wędrówek po okolicach.
1965 rok - Kolejny Komendant Hufca, Janusz Szaferski, rozwija pracę wokół sportu, drużyn specjalnościowych, umocnieniem baz. Powstaje nowa baza obozowa w Lubiatowie w zlikwidowanej szkole. Organizowane są pierwsze obozy zwane "Hufcami Pracy". Centralne akcje obejmują: 1000-lecie Państwa Polskiego, 20-lecie PRL, 20-lecie powrotu Ziem Zachodnich do Macierzy.
1968 rok - Hufiec otrzymuje od społeczeństwa sztandar, który 15 października 1968 roku od przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej odbiera Komendant Jan Szaferski.
1970 rok - Druh Jan Szaferski zostaje powołany do pracy w administracji szkolnej. Hufiec przejmuje druhna harcmistrz Ewa Omieczyńska.
1971 rok - Zmiana Komendanta Hufca. Komendantem zostaje druhna harcmistrz Róża Stycharz, zastępcą druhna Danuta Demska. Obie druhny zatrudnione są na instruktorskich etatach Hufca. Następuje intensywne szkolenie funkcyjnych: zastępowych, przybocznych drużynowych. Rozwija się baza obozowa w Lubiatowie, tworzą się Gromadzkie Zespoły Nieobozowego Lata i stanice dla ZNL w Lginiu i Lubiatowie.
1973 rok - W całym kraju powstają drużyny "Harcerska Służba Polsce Socjalistycznej" działające w szkolnictwie średnim. We Wschowie drużyny HSPS powstają przy LO, ZSZ i Szkole Rolniczej w Brennie.
1975 rok - Wschowa, w związku z reformą administracyjną, wchodzi w skład województwa leszczyńskiego. Hufiec ZHP Wschowa zostaje włączony do Komendy Chorągwi Leszczyńskiej. Wschowa traci 24 drużyny zuchowe i harcerskie, 47 instruktorów ze Sławy, Ciosańca, Starego Strącza, Szlichtyngowej, Krzepielowa, Brenna oraz bazę obozową w Lubiatowie.
1978 rok - Komendantka Hufca, Rozalia Stycharz, przechodzi do pracy w Komendzie Chorągwi w Lesznie. Hufiec przejmuje harcmistrz Maria Gęstwa, nauczycielka ze Szkoły Podstawowej nr 3. Stan Hufca wynosi: 4 szczepy (przy SP. nr l, SP. nr 2, SP. nr 3, SOSW), 19 drużyn młodszo-harcerskich, 3 drużyny starszo-harcerskie, 23 drużyny zuchowe. Razem harcerzy 1197.
1981 rok - 7 maja uroczyste nadanie imienia Hufcowi ZHP. Odbywa się Zlot Drużyn Hufca. 13 grudnia zostaje ogłoszony stan wojenny. Harcerze pracują bez zmian.
1982 rok - Komendantem Hufca zostaje po raz drugi Ewa Omieczyńska. Praca w strukturach leszczyńskich przynosi Hufcowi wiele sukcesów. Akcje prowadzone są głównie przez Komendę Chorągwi (liczne konkursy, turnieje, olimpiady, przeglądy artystyczne, zdobywanie mian drużyn sztandarowych). Hufiec prowadzi aktywne szkolenie funkcyjnych. Rozwój pracy w Ośrodku Szkolno - Wychowawczym, w szczepie "Korczakowcy". Liczne nagrody i wyróżnienia chorągwiane, w tym wycieczki zagraniczne, reprezentacyjny wyjazd na Zloty Światowe Młodzieży do Mongolii, Hawany i Moskwy. Udział instruktorów wschowskich w działalności Komendy Chorągwi: Marii Genstwy, Ewy Omieczyńskiej, Ireneusz Wiśniewski, Janusza Szaferskiego. Druh Janusz Szaferski zostaje kierownikiem Wydziału Nieprzetartego Szlaku w Komendzie Chorągwi Wielkopolskiej.
1992 rok - Zmiany ustrojowe w Polsce; zmiany w szkołach, duży ruch kadrowy, niesprzyjająca atmosfera wokół organizacji harcerskich. Spada liczebność we wszystkich jednostkach organizacyjnych Hufca. Zanika żywa dotąd działalność. Nowi komendanci: harcmistrz Tadeusz Marciniak i druh Marek Drożdżyński rezygnują z pracy.
1993 rok - Praca organizacji normalizuje się.
1994 rok - Zjazd Nadzwyczajny Hufca powierza obowiązki komendanta druhowi harcmistrzowi Januszowi Szaferskiemu, zastępcy komendanta druhowi harcmistrzowi Franciszkowi Tryblowi, w składzie Komendy Hufca znaleźli się harcmistrz Maria Łuczak, Jadwiga Tarka, druh Marek Kusik, harcmistrz Barbara Lewandowska - wszyscy wytrawni działacze harcerscy.
1995 rok - Hufiec przejmuje od Wielkopolskiej Chorągwi Stanicę harcerską w Lginiu. Obiekt wymaga poważnych napraw. Remont przeprowadzany jest przy finansowej pomocy Urzędu Miasta i Gminy Wschowa oraz dużym, osobistym wsparciu burmistrza Leona Żukowskiego.
1996 rok - Hufiec przystępuje do organizacji światowego skautingu.
1999 rok - Komendantem Hufca zostaje wybrany druh harcmistrz Franciszek Trybel, zastępcą - harcmistrz Maria Łuczak. Druh harcmistrz Jan Szaferski organizuje Harcerski Krąg Seniorów. Trwa dalsza rozbudowa Stanicy i normalizacja pracy szczepów.
2000 rok - Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego - Gniezno 2000. Bierze w nim udział 50 osobowa delegacja wschowskich harcerzy. W listopadzie uroczyste podsumowanie działalności Hufca ZHP Wschowa za okres od 1950-2000 roku. Wschowscy harcerze włączają się do hasła przyjętego na Zlocie w Gnieźnie "Idziemy ku przyszłości"
2001 rok - Rozpoczynamy prace w nowym wieku z hasłami przyjętymi na Zlocie Światowym - Gniezno 2000. Jest nas: 181 zuchów, 291 harcerzy, 59 instruktorów, 30 drużynowych - instruktorów, którzy działają w 9 gromadach zuchowych i 15 drużynach harcerskich.

Na podstawie "50 LAT HUFCA WSCHOWA", Wschowa - marzec 2001.
Zebrali i opracowali: pwd. Paweł Litorowicz i dh Marek Zdonek HO.

Komendanci

Zygmunt Przybyłek (Wschowa) - (1950 - 1960r)
Marian Małuszek (Wschowa) - (X. 1960 - 30.04.1961r)
Jerzy Mecker (Zamysłów) - (01.10.1961 - 31.12.1962r)
Zenon Mleczak (Lgiń) - (01.01.1963 - 14.09.1965r)
Jan Szaferski (Wschowa) - (15.09.1965-31.08.1970r.)
Ewa Omieczyńska (Wschowa) - (01.09.1970 - 15.10.1971r)
Rozalia Morawska - Stycharz (Wschowa) - (15.10.1971 - 29.09.1978r)
Maria Genstwa (Wschowa) - (30.09.1978 - 30.11.1981r)
Ewa Omieczyńska (Wschowa) - (01.12.1981 - 19.11.1992r)
Tadeusz Marciniak (Śmigiel) - (20.11.1992-02.11.1993r)
Marek Drożdżyński (Wschowa) - (03.11.1993 - 24.10.1994r)
Jan Szaferski (Wschowa) - (25.10.1994 - 1999r)
Franciszek Trybel (Wschowa) (1999r.- 01.12.2007r.)
Krzysztof Trybel (Wschowa) - (01.12.2007 - 29.08.2008)
Piotr Działakowski (Wschowa) - (29.08.2008 - 9.10.2010)
Hanna Romanowicz (Łęgoń) - (9.10.2010 - 19.10.2019)
Michalina Kuciewicz (Wschowa) - (od 19.10.2019)

Historia Hufca

Harcerstwo na ziemiach polskich

Harcerstwo we Wschowie

Kalendarium

Komendanci

Zasłużeni instruktorzy